GOŚKA MACIEJEWSKA I MARCIN MARSZAŁEK. PO CO NAM GARŚĆ PIENIĘDZY? REFLEKSJE O KRYZYSIE I WALKACH WOKÓŁ PRACY REPRODUKCYJNEJ. 2014.
Artykuł rozważa kwestię dochodu podstawowego z perspektywy feministycznej ekologii politycznej, wykorzystującej kategorię pracy reprodukcyjnej ludzi i przyrody. W pierwszej części nawiązujemy do Kampanii na rzecz Płacy za pracę domową – prekursorki dochodu podstawowego, która kwestię dochodów wpisywała w problematykę relacji między patriarchatem a kapitalizmem, co nadawało Kampanii rewolucyjny wymiar. W dalszej części artykuł przywołuje trzy aktualne walki społeczne, które są podstawą do dalszych rozważań na temat zasadności rozwiązania takiego jak dochód podstawowy. Z jednej strony naświetla sytuację kryzysu opieki w Polsce, narastającego wraz z neoliberalnymi reformami ostatnich 25 lat. Z drugiej rozwija problematykę kryzysu ekologicznego, którego rozwiązanie trzeba uwzględnić w każdej teorii i strategii antykapitalistycznej. Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy postulat płacy za pracę reprodukcyjną/produkcyjną ma dalej sens w dobie neoliberalnego kapitalizmu.
INGRID ROBEYNS. CZY DOCHÓD PODSTAWOWY ODDA SPRAWIEDLIWOŚĆ KOBIETOM? 2014 [2001]
Zwolenniczki i zwolennicy dochodu podstawowego utrzymują, że dzięki jego wprowadzeniu nieopłacona praca uzyskałaby pewne uznanie i zwiększyłaby się autonomia ubogich wszystkich kobiet. Uważają, że pomógłby on osiągnąć większą równość ze względu na płeć na rynku pracy, zwiększając siłę przetargową kobiet, skłaniając mężczyzn do pracy w niepełnym wymiarze godzin i większego udziału w pracy domowej oraz umożliwiając wybór bezpłatnej pracy. Według Parker, dochód podstawowy byłby korzystniejszy dla kobiet nie dlatego, że je faworyzuje, ale ponieważ beneficjenci ówczesnego, brytyjskiego systemu zabezpieczenia społecznego to przede wszystkim mężczyźni. Jej zdaniem dochód ten nie wystarczy jednak, by zmienić aktualną sytuację, ważne pozostają bowiem równe możliwości i równe płace.
Przedstawione wyżej pozytywne oceny dochodu podstawowego stoją w sprzeczności z przekonaniem żywionym przez niektóre feministki, że rozwiązanie to okaże się pewnym rodzajem wynagrodzenia dla gospodyń domowych lub łapówką [hush money] odsyłającą kobiety z powrotem do domu i hamująca emancypację.
IZA DESPERAK. OSZUKANI PRZEZ SYSTEM. DŁUG JAKO KRYZYS ŻYCIA CODZIENNEGO. 2014
Dorosło nowe, urodzone już po 1989 roku, pokolenie. Nie tylko zagrożone dziedziczeniem biedy, przed którym nie chronią nowe polityki społeczne, nie tylko nie mogące liczyć na wypłacenie zasądzonych na ich rzecz alimentów. Nawet gdy mają oboje rodziców, pracujących i odpowiedzialnych, dzieci te w momencie osiągnięcia pełnoletniości dziedziczą rodzicielskie długi i gdy tylko dostaną pierwszą wypłatę, zapuka do nich komornik. Dotyczy to nie tylko dzieci w rodzinach niepełnych, wielodzietnych, bezrobotnych czy niezaradnych rodziców. Zadłużenie czynszowe dotyczy prawie co piątego Polaka, i nawet gdy zostanie spłacone, odsetki obciążają dzieci nawet po latach. Jeśli rodzice nie płacą lub są trudno uchwytni dla komorników i windykatorów polskie prawo przerzuca dług na dzieci...
SILVIA FEDERICI. O OPIECE NAD OSOBAMI STARSZYMI. 2014 [2012]
Moim głównym celem jest wezwanie do redystrybucji „wspólnego bogactwa” [common wealth] w kierunku opieki nad osobami starszymi oraz budowa kolektywnych form reprodukcji, które można zaoferować osobom starszym, gdy nie są już one samodzielne, i które nie będą nadmiernie obciążały wykonujących je osób. Żeby jednak postulat ten mógł być zrealizowany, walka o opiekę nad osobami starszymi musi zostać upolityczniona i znaleźć swoje miejsce wśród postulatów ruchów na rzecz sprawiedliwości społecznej. Konieczna jest również kulturowa rewolucja dotycząca rozumienia pojęcia „starości”, musi się ona sprzeciwić wypaczonemu postrzeganiu starości jako obciążenia fiskalnego dla państwa i młodszych pokoleń (z jednej strony) i (z drugiej) jej mistyfikacji jako „opcjonalnego” etapu w życiu, który możemy „leczyć”, „pokonać”, a nawet powstrzymać jego pojawienie się, jeśli będziemy stosować odpowiednie technologie medyczne i zalewające rynek wynalazki „poprawiające życie” (Joyce i Mamo, 2006) . Stawką upolitycznienia opieki nad osobami starszymi jest nie tylko ich los czy prze-trwanie radykalnych ruchów społecznych, które nie potrafią podjąć tego bardzo istotnego w naszym życiu problemu, lecz również możliwość międzygeneracyjnej i międzyklasowej solidarności, która przez lata była obiektem ataku bezlitosnej kampanii prowadzonej przez ludzi zajmujących się ekonomia polityczną i rządy, przedstawiającej świadczenia, które robotnicy wywalczyli, aby zabezpieczały im starość (jak emerytury i inne formy zabezpieczeń społecznych), jako ekonomiczną bombę z opóźnionym zapłonem i ogromne zadłużenie obciążające przyszłość młodych osób.
ALISON STENNING, DARIUSZ ŚWIĄTEK, ADRIAN SMITH, ALENA ROCHOWSKA. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE A EKONOMICZNE PRAKTYKI GOSPODARSTW W NOWEJ HUCIE. 2008 [2003]
Przez ostatnie dwa lata w ramach projektu finansowanego przez UK Economic and Social Research Council badane były sposoby, dzięki którym jednostki i gospodarstwa domowe zabezpieczały swoje podstawowe potrzeby (livelihood) i radziły sobie z problemem wykluczenia społecznego w dwóch dużych dzielnicach mieszkaniowych miast Europy Środkowej: w Nowej Hucie w Krakowie i Petržalce w Bratysławie. Podstawowym celem prowadzonych badań było zidentyfikowanie strategii adoptowanych przez jednostki i gospodarstwa domowe w obliczu zmieniających się warunków społeczno-ekonomicznych, łączenie formalnych i nieformalnych aktywności ekonomicznych oraz sposoby, w jakich kształtują się one w różnym kontekście geograficznym.
Video document Think Tanku Feministycznego i SzumTv
MAŁGORZATA MACIEJEWSKA. ANTYSPOŁECZNE INWESTYCJE I DŁUGI – KRYZYS EKONOMII OPIEKI WE WROCŁAWIU. 2012
W niniejszym tekście chciałabym się skupić przede wszystkim na wymiarze lokalnym (miejskim) kryzysu ekonomii opieki, który widać przez pryzmat pogarszających się warunków życia w mieście. W tym celu chcę przybliżyć problematykę pogarszającej się kondycji publicznych instytucji opiekuńczych dla dzieci we Wrocławiu. Następnie kryzys opieki w mieście umiejscawiam w kontekście zadłużenia i obszarów nowych miejskich inwestycji, by pokazać jak te zjawiska są sprzężone i w jaki sposób odbijają się one na życiu i zdrowiu mieszkanek i mieszkańców.
EWA CHARKIEWICZ. MATKI DO STERYLIZACJI. O NEOLIBERALNYM RASIŹMIE W POLSCE. 2008
16 kwietnia 2008 kilkanaście kobiet z Wałbrzycha podjęło głodówkę, walcząc w ten sposób o swoje prawo do mieszkania. Ich protest został natychmiast zdelegitymizowany, zarówno przez władze miasta, jaki i w wypowiedziach na lokalnych, dolnośląskich i ogólnokrajowych forach internetowych. - dlaczego ja mam placic za ich mieszkania ? Natomiast chetnie sie dorzuce do sterylizacji tych samic (o90 ). Ten głos nie był wyjątkiem....Interesuje mnie jak to się stało, jakie warunki możliwości musiały być spełnione, aby takie rozwiązanie problemu bezdomności i ubóstwa było możliwe do sformułowania i uznane za dopuszczalne i prawdziwe. Ten ‘foucaultowski’ trop analityczny doprowadzi mnie do odkrycia analogicznych sformułowań i uzasadnień rekategoryzacji ludzi na użytecznych i nieużytecznych ekonomicznie w publicznych wypowiedziach profesora Leszka Balcerowicza, a konkretnie do wykładu jaki kilka tygodni wcześniej wygłosił z okazji otrzymania doktoratu honorowego na Uniwersytecie Warszawskim1. Zarówno wykład ten jaki i wypowiedzi internautów reprodukują neoliberalny dyskurs jaki upowszechnił się w Polsce od początku lat 90s.
MAŁGORZATA MACIEJEWSKA. ZMĘCZONE CIAŁA I BEZCENNE PRODUKTY. WARUNKI PRACY KOBIET W SPECJALNEJ STREFIE PRZEMYSŁU ELEKTRONICZNEGO. 2012
W fabryce w specjalnej strefie ekonomicznej pracowałam od października do grudnia 2011 roku, byłam jedną z 150 tymczasowych pracownic zatrudnionych w okresie zwyżki produkcyjnej. Poszukiwanie pracy rozpoczęłam w lipcu, rejestrując się na stronach wielu agencji pracy tymczasowej. Ofertę otrzymałam jednak dopiero w październiku. Praca w fabryce przez agencję pojawia się sezonowo – właśnie momentach natężenia produkcji na strefie. Odwiedzając jedną z agencji, dowiedziałam się, że „od zaraz” poszukują pracowników do jednej z fabryk na strefie kobierzyckiej. Osoba, która mnie rekrutowała powiedziała, że będę pracowała na produkcji za 1400 zł brutto. W biurze, na wejściu przywitał mnie plakat, na którym pan w garniturze radośnie uśmiecha się do mnie a poniżej podpis : „Z nami łatwo zrobisz karierę zawodową”.
MAŁGORZATA MACIEJEWSKA I MARCIN MARSZAŁEK.OBYWATELSTWO I PŁEĆ W NEOLIBERALNYM MIEŚCIE. WARUNKI ŻYCIA MŁODYCH KOBIET W WAŁBRZYCHU. 2010
Niniejszy raport jest opracowaniem wyników badań, dla których impulsem był strajk głodowy matek w kwietniu 2008 w wałbrzyskiej dzielnicy Biały Kamień, po odcięciu przez lokalne władze prądu i wody, w celu wymuszenia pozaprawnymi metodami eksmisji rodzin, które zajmowały tzw. pustostany1. „Strajk matek” nagłośnił problemy kobiet z nisko-dochodowych gospodarstw domowych i doprowadził do ponownego podłączenia rodzinom prądu i wody w mieszkaniach. W ślad za analizą dyskursu wokół strajku, latem 2009 zespól Think Tanku Feministycznego przeprowadził lokalne badania uczestniczące w Wałbrzychu, które były kontynuowane wiosną 2010 roku. Ta praca jest podsumowaniem relacji kobiet i obserwacji zespołu Think Tanku Feministycznego i analizy jaką wspólnie podjęliśmy na warsztatach organizowanych jesienią 2009 we Wrocławiu i wiosną 2010 w Wałbrzychu.
Film o warunkach życia, pracy, opieki i walkach o przetrwanie młodych kobiet w Wałbrzychu. Produkcja: SzumTV i Think Tank Feministyczny.
EWA CHARKIEWICZ. KOBIETY, UBÓSTWO I NEOLIBERALNE PAŃSTWO
Neoliberalne państwo „widzi” ubogich jako nieproduktywne jednostki, które żyją na koszt podatników (Balcerowicz 2008) i jako „ośrodek kosztów” (Boni, 2009). W myśl ekonomicznej efektywności, koszt zabezpieczeń społecznych i pomocy socjalnej należy potaniać. Tym samym ludziom ekonomicznie nieużytecznym pozwala się umierać, czy w kontekście deficytu pracy i braku polityk nastawionych na tworzenie miejsc pracy skazuje się ich na śmierć. Między neoliberalnym państwem a gospodarstwami domowymi żyjącymi w niedostatku stoją kobiety, których życie codzienne to walka o przetrwanie.
IZA DESPERAK przy współpracy JUDYTY ŚMIAŁEK. MŁODZI W ŁODZI – PREKARIAT Z WYŻSZYM WYKSZTAŁCENIEM. Raport z badań 2010.
Uczestnicy badania są wykształceniu, orientują się zagadnieniach praw pracowniczych. Jednak nie
odwołują się do tej wiedzy w praktyce, godzą się na łamanie prawa pracy, na warunki pracy dla nich
niekorzystne, bo po pierwsze wiedzą, że o pracę jest trudno, po drugie zaś mają doświadczenia
wskazujące, że próby powoływania się na prawo pracy czy przypominania pracodawcom obietnic
dotyczących wzrostu zarobków w przyszłości są nieskuteczne.
SILVIA FEDERICI. PREKARIAT. PERSPEKTYWA FEMINISTYCZNA. [2006] 2010
„Praca niepewna” [precarious labour] jest pojęciem centralnym dla dzisiejszej dyskusji o kapitalistycznej reorganizacji pracy oraz stosunkach klasowych w globalnej gospodarce. Silvia Federici przeprowadza analizę potencjału i ograniczeń tego pojęcia jako narzędzia analizy i politycznej organizacji. Dowodzi, że praca reprodukcyjna jest ukrytym wymiarem pracy i walki, który musi zostać dostrzeżony w politycznej działalności [lewicowego] ruchu społecznego jeżeli ma się on odnosić do kluczowych kwestii, które napotykamy organizując się na rzecz alternatyw wobec kapitalistycznego społeczeństwa. Jak walczyć o pracę reprodukcyjną nie niszcząc siebie samych i swoich społeczności? Jak stworzyć samoodradzajacy się ruch? Jak pokonać hierarchię płciową, rasową, pokoleniową, skonstruowaną na dochodach z pracy?
MARCIN MARSZAŁEK. NEOLIBERALNA POLITYKA MIESZKANIOWA - CZYLI PLAN Z POMINIĘCIEM LOKATOREK. 2010
Kryzys mieszkaniowy jest czymś oczywistym dla większości Polek i Polaków – a na pewno dla tych wszystkich, którzy borykają się z problemami takimi jak: rosnące koszty utrzymania (czynsz, media, remonty), duże trudności w otrzymaniu mieszkań socjalnych, eksmisje, konieczność samowolnych zajęć pustych lokali, bardzo wysokie ceny mieszkań oraz problemy z uzyskaniem i spłatą kredytów mieszkaniowych, corocznie podbijane ceny wynajmu pokoi lub prywatnych lokali. We współczesnych warunkach gospodarczych – jedna z podstaw godnego życia – stała się luksusem.
video-relacja z warsztatu Think Tanku Feministycznego i wywiady z ucztestniczkami
