Sesja 7. Feminizm i ekologia. Ekofeminizm jako krytyka społeczna
Ekofeminizm jest teorią krytyczną i ruchem społecznym , który rozwinął się w latach 70. ubiegłego wieku jako krytyka patriarchalnej kultury i kapitalistycznego ucisku. Ekofeministyczna krytyka zachodniej cywilizacji i rozwoju rozwinęła się w dwóch nurtach: (1) w nurcie krytyki kultury (teorie boginiczne), oraz (2) w nurcie społecznie zaangażowanym.
W tym drugim nurcie ekofeminizm odwołuje się do tradycji społecznego konstrukcjonizmu i uwidacznia związki między dominacją płciową (relacje płci zorganizowane na zasadzie hierarchicznie zorganizowanych binarnych opozycji ) a dominacją przyrody, opartą na hierarchicznie zorganizowanych binarnych opozycjach między człowiekiem i przyrodą (dualizm natura/kultura) które stanowią fundament patriarchalnego systemu kapitalistycznego i umożliwiają ucisk kobiet i eksploatację przyrody. Z tej perspektywy, krytyka ekologiczna, która nie bierze pod uwagę konstytutywnej roli relacji płci (gender) jest nie dokończonym projektem, który ekofeministki proponują uzupełnić przez uwzględnienie różnic płciowych i klasowych. W końcu ubiegłego wieku , w odpowiedzi na globalizację i uekonomicznienie świata społecznego, z ekofeminizmu wyłoniły się propozycje nowego projektu teoretycznego: feministyczna ekologia polityczna. (Zob. Salleh, 2009, oraz przegląd debat w Braidotti et al. - linki poniżej)
Format sesji: spotkanie z Ariel Salleh, w Warszawie 15 listopada, 2009. godz. 16 – 18, w siedzibie Zielonych 2004, Piekna 11. Spotkanie będzie nagrane i w formie pliku mp3 znajdzie się na stronie. (Kolejne spotkanie z Ariel Sallleh odbedzie sie w Poznaniu 17 listopada 2009, organizuje je Monika Bobako, Pracownia Pytan Granicznych UAM). Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do dyskusji online, na liście feminizm-filozofia @ lists.most.org.pl. Zapis tej dyskusji opublikujemy poniżej. Zaproszenie na spotkanie z Ariel Salleh: http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/Zaproszenie-ekofeminizm.pdf
Pytania do dyskusji online:
Ekofeminizm kwestionuje jak myślimy, zwraca uwagę na wielorakie i wielopoziomowe powiązania między różnymi postaciami dominacji, płciowej, klasowej i dominacji nad przyrodą. Niektóre ekofeminstki podkreslają społeczną konstrukcję kategorii kobieta czy natura, inne celebrują kobiecą bliskość z naturą. Niektóre szukają innej ontologii, np. kobiet z rdzennych społeczności. Dla jednych feministek związek kobiet z naturą to przyczyna ucisku kobiet, dla innych to źródło siły. Jakie znacznienie ma obecnie relacja natura/kultura, oraz przypisanie kobiet naturze? Czy możemy tę relację ujmować inaczej niż na zasadzie binarnych opozycji(dualizmów)?
Ekofeminizm jest zbiorem teorii nastawionych na przemiany społeczne. Co ekofeministki proponują: transformację czy rewers (odwrócenie) hierarchii wladzy? Dzisiaj na hierarchie nałożyły się nowe sieciowe postaci władzy, które zintensyfikowały procesy genderowo, klasowo i rasowo zróżńicowanej integracji jednostek z rynkiem. Neoliberalne super-konkurencyjne rynki dostarczają nowej ontologii, zwłaszcza dla młodych kobiet, której już nie znają innego świata. Czy i w jakim stopniu ekofeministyczne projekty są istotne dla młodych kobiet tu i teraz?
Lektury:
Ariel Salleh. Głębiej niż głęboka ekologia – sprzężenie ekofeministyczne. Tłum. Bartłomiej Kozek. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego [1983] 2009
Głeboka ekologia rewiduje relacje między ludźmi a przyrodą. Jej 'ojcowie założyciele' jak Arne Naess i Bill Deval proponują epistemologiczną i polityczną alternatywę wobec dominujących stosunków opartych na przemocy i wyzysku. W artykule napisanym w 1983 roku Ariel Salleh proponuje feministyczną krytykę ekologii głębokiej. Spojrzenie na teksty Naessa i Devala w szerszym kontekscie feministycznej krytyki kultury patriarchalnej uwidacznia milczące przesłanki w ich metodologicznym podejsciu, które nie są spójne z dążeniem ekologii głebokiej do przezwyciężania struktur dominacji. Autorka podkreśla, że nierówności w relacjach z przyrodą, w stosunkach społecznych czy w relacjach płci są ze soba powiązane i identyfikuje praktyczne i teoretyczne zagadnienia, które ekofeminizm może wprowadzić do problematyki ekologii głębokiej.
Françoise d’Eaubonne. Jak mogłoby wyglądać społeczeństwo ekofeministyczne? Tłum Karolina Jankowska.
Francuska lewicowa feministka Françoise d’Eaubonne, autorka ksiązki Ekofeminizm albo śmierć ukuła termin ekofeminizm w 1974 roku. W tym założycielskim tekście społecznie zaangażowanego ekofeminizmu, odnosi sie do dwóch największych według niej zagrożeń, wzrostu ludnościowgo i rosnącej presji na zasoby środowiska. Przyczyn tego stanu rzeczy upatruje w związkach między patriarchatem i kapitalizmem, ktore ujmuje jako męski system dominacji. -Tylko ekofeminizm może doprowadzić do końca patriarchatu i uchronić społeczność ludzką przed zagrożeniem dewastacji środowiska naturalnego, przed zagrożeniem nuklearnym oraz systemem opartym na zysku, który jest źródłem wszystkich wojen i eksploatacji na tej planecie – uważa D’Eaubonne
Ariel Salleh. Ekologiczny dług, ucieleśniony dług. Rozdz. 1 z książki Ecosufficiency and Global Justice. Women write political ecology pod redakcją Ariel Salleh. Pluto Press 2009. tłum. Małgorzata Chmiel. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego 2009
W tekście tym Ariel Salleh, idąc tropem ruchu alterglobalistycznego, w tym kobiecych organizacji z Ameryki Południowej kwestionuje i odwraca pojmowanie długu. To kapitał zaciąga reprodukcyjny, społeczny i ekologiczny dług u kobiet, pracujących ludzi i w krajach Południa.
Annie L. Booth. Kim jestem? Kim ty jesteś? Rozpoznanie tożsamości i inne trzy ekozofie. Tlum. Agata Korbel. Dzikie Życie, Lipiec/sierpien 1999 Link
W tym artykule Autorka skupia się na jednostce i jej/jego tożsamości. Proponuje, aby zarowno glęboka ekologia jak i ekofeminizm w swoich projektach alternatywnej tożsamości wykorzystały perspektywę rdzennych kultur.
Rosi Braidotti, Ewa Charkiewicz, Sabine Hausler, Saskia Wieringa. Responses to the Crises from Deep Ecology, Social Ecology and Ecofeminism. Rozdz. 8 w: Women, the Environment and Sustainable Development. Towards a Theoretical Synthesis. ZED Books, 1994, sa 149 - 168.
Ten rozdział ww książki zawiera przegląd debat w ekologii społecznej, ekologii głebokiej i ekofeminizmie. Omawiane są teksty ekofeminizmu kulturowego, jak i ekofeminizmu społecznie zaangażowanego. Obejmuje okres do początku lat 1990.
Ewa Charkiewicz. From biopolitics to necropolitics. Feminist critique of climate change discourse. Paper for Climate Change Coalition/DFG Dossier on Alternative Climate Change Policies. 2009 (wersja robocza, ang.)
Napisane przez 
